Miejsce inauguracji projektu „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” w Jerozolimie wybrano nieprzypadkowo. Pochodzący z Polski Menachem Begin służył w armii generała Andersa, następnie walczył w szeregach Hagany, a później – jako przywódca Irguny – przyczynił się do odzyskania niepodległości przez Izrael.

W przemówieniu podczas otwarcia wystawy dr Karol Nawrocki przypomniał, że wśród żołnierzy generała Andersa, jak i towarzyszącej im ludności cywilnej, wielu było polskich Żydów – obywateli przedwojennej Rzeczypospolitej.

"Zanim w roku 1943 dotarli na teren ówczesnego Brytyjskiego Mandatu Palestyny, wspólnie z Polakami przeszli długą drogę, dzieląc z nimi trudy i znoje przymusowego pobytu na nieludzkiej ziemi – w Związku Sowieckim

Ta odyseja rozpoczęła się jeszcze we wrześniu 1939 roku, wraz z napaścią na Polskę dwóch totalitarnych reżimów: najpierw Rzeszy Niemieckiej, a później komunistycznego ZSRS. O zbrodniczej okupacji niemieckiej tu – w Izraelu – nie muszę szerzej mówić. Zagłada Żydów i eksterminacja ludności polskiej pociągnęły za sobą miliony ofiar.

Pod rządami Adolfa Hitlera Niemcy wymordowały aż sześć milionów Żydów, z których połowa była obywatelami Polski. Zginęli oni tylko dlatego, że urodzili się Żydami. Kilkadziesiąt tysięcy przetrwało dzięki pomocy ze strony Polaków, z których około tysiąca zginęło za podjęcie ryzyka zagrożonego karą śmierci. Rzeczpospolita w wyniku eksterminacji straciła również niemal trzy miliony nieżydowskich Polaków" – mówił prezes IPN dr Karol Nawrocki

***

Ziemia Izraela odegrała szczególną rolę w dziejach 2. Korpusu Polskiego, który w drugiej połowie 1943 roku został przegrupowany na teren ówczesnego Brytyjskiego Mandatu Palestyny.

W roku 1942, Polskie Siły Zbrojne, powstałe pod dowództwem gen. Władysława Andersa z uwolnionych z sowieckich łagrów polskich więźniów i jeńców, zostały ewakuowane ze Związku Sowieckiego do Iranu i na Bliski Wschód, skąd później trafiły do Europy i – jako 2 Korpus Polski – toczyły walki na froncie zachodnim. W drodze na Zachód żołnierze Andersa i towarzyszący im cywile stacjonowali na obszarze dzisiejszego Izraela. Wielu z nich zmarło tam z powodu chorób, wypadków podczas ćwiczeń oraz walk toczonych na terenie ówczesnego Brytyjskiego Mandatu Palestyny.

Około trzech tysięcy żołnierzy Armii Andersa narodowości żydowskiej zdecydowało się pozostać w Palestynie i walczyć o powstanie państwa Izrael. Jednym z nich był Menachem Begin, późniejszy premier Izraela, absolwent prawa Uniwersytetu Warszawskiego, były więzień NKWD, zesłany do niewolniczej pracy w GUŁag-u. Swoje tragiczne doświadczenia z nieludzkiej ziemi opisał później we wspomnieniach „Czas białych nocy”. Wraz z Armią Andersa wydostał się ze Związku Sowieckiego i w szeregach polskiego wojska znalazł się na terenie Palestyny. Tutaj zdecydował się zostać i walczyć o nowe państwo.

Otwarcie wystawy zbiegło się z 80. rocznicą powstania 2. Korpusu Polskiego pod dowództwem generała Władysława Andersa w Ziemi Świętej oraz 75. rocznicą powstania Państwa Izrael. Przed uroczystym odsłonięciem ekspozycji przedstawiciele IPN wraz z wiceministrem Jabłońskim zapalili znicze na grobach Polaków na Cmentarzu Katolickim na Syjonie i złożyli wiązanki pod pomnikiem upamiętniającym cywilów oraz żołnierzy gen. Andersa. Widnieje na nim wzruszający napis: „Polska o Was pamięta”. Delegację po zabytkowej nekropolii oprowadził o. Jerzy Kraj — franciszkanin, kierujący Centrum Informacji Chrześcijańskiej w Jerozolimie. 

Przedstawiciele Instytutu Pamięci Narodowej odwiedzili także Stary Dom Polski prowadzony przez siostry elżbietanki, przeszli Via Dolorosa i wstąpili do Bazyliki Grobu Pańskiego. Udali się też do Ain Karim, gdzie według tradycji chrześcijańskiej miało miejsce nawiedzenie św. Elżbiety i narodziny Jana Chrzciciela. Znajduje się tutaj również Dom Pielgrzyma – dawna siedziba szkoły dla polskiej młodzieży, działającej w latach 1942–1947.