Szlaki nadziei. Odyseja wolności

https://szlakinadziei.ipn.gov.pl/sn/wystawy/postacie/90334,Stanislaw-Maczek-1892-1994.html
20.04.2024, 05:27

Stanisław Maczek (1892-1994)

Generał dywizji Polskich Sił Zbrojnych, dowódca 10 Brygady Kawalerii, pierwszej jednostki pancernej WP.

Podczas studiów na Uniwersytecie Lwowskim aktywnie działał w Związku Strzeleckim. Po wybuchu I wojny światowej został wcielony do armii austro-węgierskiej i walczył na froncie włoskim.

W listopadzie 1918 roku zgłosił się do służby w odrodzonym Wojsku Polskim. Został mianowany dowódcą batalionu, który wziął udział w wojnie polsko-ukraińskiej a następnie polsko-bolszewickiej.

Po zakończeniu działań bojowych zdecydował się na służbę zawodową w WP. W ramach kursów i szkoleń podnosił swe kwalifikacje oficera sztabowego, pracował w komórkach wywiadowczych Sztabu Generalnego. W późniejszych latach dowodził jednostkami w sile pułku i dywizji.

W 1938 roku objął dowództwo 10 Brygady Kawalerii, pierwszej jednostki pancernej WP. Na jej czele wziął udział w II wojnie światowej. Dowodzeni przez niego żołnierze w bitwach na terenie Małopolski i Galicji skutecznie stawiali czoła niemieckim oddziałom pancernym. Po agresji ZSRS na Polskę zdecydował się na przekroczenie granicy z Węgrami. Szybko przedostał się do Francji, gdzie powierzono mu formowanie i dowodzenie jednostką pancerną. Po ataku hitlerowskich Niemiec na Francję walczył z nią na terenie Szampanii, a po kapitulacji Francji ewakuował się przez Afrykę do Wielkiej Brytanii.

Powierzono mu dowództwo 2 Brygady Strzelców, którą w krótkim czasie przekształcił w 1 Dywizję Pancerną. Jednostka została użyta bojowo wkrótce po lądowaniu w Normandii. Szlak bojowy 1 DP rozpoczął się od bitwy pod Falaise, gdzie polska jednostka w znacznym stopniu przyczyniła się do zniszczenia okrążonych sił niemieckich. Po zakończeniu bitwy polskie oddziały podjęły pościg za wycofującym się wrogiem, w trakcie którego wyzwoliły miasta Belgii i Holandii - Gandawę, Passchendale i Ypres. Dzięki znakomicie przeprowadzonemu natarciu 1 Dywizji Pancernej udało się ocalić od zniszczenia Bredę. 1 DP zakończyła swój szlak bojowy w Wilhelmshaven, gdzie Stanisław Maczek przyjął kapitulację załogi twierdzy.

Stanisław Maczek po zakończeniu działań wojennych pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Aby zdobyć środki na życie pracował fizycznie. W 1946 roku komunistyczny rząd polski odebrał mu obywatelstwo polskie. Nie zapomnieli o nim Holendrzy, którzy przyznali mu honorowe obywatelstwo tego kraju oraz upamiętnili go w wielu miejscach. Polskie obywatelstwo zostało mu przywrócone oficjalnie dopiero w 1989 roku.

Zmarł w wieku 102 lat w Edynburgu. Został pochowany na cmentarzu żołnierzy polskich w Bredzie.

 

Opcje strony