Szlaki nadziei. Odyseja wolności

https://szlakinadziei.ipn.gov.pl/sn/wystawy/miejsca/92437,Edynburg.html
24.04.2024, 19:04

Edynburg

Edynburg to historyczna stolica Szkocji. Stanowił jeden z najważniejszych ośrodków miejskich w Wielkiej Brytanii. Choć w XIX i XX wieku niedalekie Glasgow (z prężnie rozwijającym się parkiem przemysłowym i skokowo rosnącą liczbą mieszkańców) znacząco przyćmiło go w wyścigu o rolę najważniejszego miasta w regionie, to Edynburg pozostał kluczowym ośrodkiem administracyjnym i naukowym.

Galeria zdjęć

Miejsca

Edynburg to historyczna stolica Szkocji. Stanowił jeden z najważniejszych ośrodków miejskich w Wielkiej Brytanii. Choć w XIX i XX wieku niedalekie Glasgow (z prężnie rozwijającym się parkiem przemysłowym i skokowo rosnącą liczbą mieszkańców) znacząco przyćmiło go w wyścigu o rolę najważniejszego miasta w regionie, to Edynburg pozostał kluczowym ośrodkiem administracyjnym i naukowym.

Po druzgoczącej klęsce aliantów w trakcie kampanii francuskiej Wyspy Brytyjskie po raz pierwszy od czasów napoleońskich liczyć się musiały z poważną groźbą zbrojnej inwazji. Niemieckie plany, ostatecznie zniweczone dopiero w ramach długiej Bitwy o Anglię, traktowane były przez brytyjskie dowództwo i elity polityczne z całkowitą powagą, a przygotowanie do odparcia wroga stanowiło najważniejsze zadanie dla znacznej części uczestników wysiłku zbrojnego. Budowano umocnienia, tworzono lokalne oddziały samoobrony, a w magazynach znajdowała się nawet seria propagandowych afiszy przeznaczonych do użycia w akcji plakatowej na wypadek niemieckiego lądowania.

Jednocześnie brytyjskim politykom zależało na pokazaniu społeczeństwu, że (nawet pomimo szeregu klęsk na kontynencie) pozostają oni kluczowym członkiem międzynarodowej koalicji, a nie osamotnionym bastionem oporu przeciw nazistowskiej nawale. Żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie mieli odegrać kluczową rolę w osiągnięciu obu tych celów.

Szkocja została desygnowana na miejsce rozlokowania żołnierzy polskich wojsk lądowych stosunkowo szybko. Żołnierzy przesyłano do obozów w znajdujących się kilkadziesiąt kilometrów od Edynburga miejscowościach Douglas, Crawford i Biggar. Niedaleko tej ostatniej zorganizowano również ośrodek organizacji polskich załóg dla pociągów pancernych na terenie Wielkiej Brytanii, a położona niedaleko samego miasta szesnastowieczna rezydencja Barony Castle stała się siedzibą wychodźczej szkoły wojskowej.

Zamek w Edynburgu był też siedzibą Scottish Command, któremu podlegał w trakcie swojej obecności w Anglii I Korpus. W związku z potrzebami administracyjnymi i zaopatrzeniowymi liczni polscy wojskowi pozostali tam nawet po ponownym przeniesieniu działań wojennych na kontynent. Edynburg stały się więc naturalnym ośrodkiem polskiej emigracji. To tamtejszemu zoo przekazano po wojnie osławionego Misia Wojtka. W Edynburgu spędził również ostatnie dekady swojego życia gen. Stanisław Maczek. O sile polskiej emigracji i jej związków ze szkocką stolicą świadczy to, że jeszcze w 2021 r. jeden z weteranów PSZ i uczestnik bitwy pod Monte Cassino, Ludwik Jaszczur, prowadził w tym mieście własny zakład kaletniczy.

Mimo to, dopiero w ostatnich latach Polskie Siły Zbrojne doczekały się trwałego upamiętnia w przestrzeni miejskiej. Wyjątek stanowiła wmurowana w 1997 roku tablica upamiętniająca zmarłego trzy lata wcześniej gen. Maczka. Zmieniać się to zaczęło w 2014 r., gdy odsłonięto pomnik niedźwiedzia Wojtka w parku przy Princess Street. Już cztery lata później sukcesem zakończyła się wieloletnia kampania na rzecz wystawienia ulicznego pomnika generała Maczka.

Edynburg
Podczas II wojny światowej Edynburg i jego okolice stały się domem dla tysięcy polskich żołnierzy. Tu powstały polskie obozy wojskowe, szkolili się pancerniacy.
Więcej

Podziel się