Szlaki nadziei. Odyseja wolności

https://szlakinadziei.ipn.gov.pl/sn/wystawy/95381,Tbilisi.html
29.03.2024, 11:59

Tbilisi

1 Ilia Chavchavadze Avenue, Tbilisi 0179

03.10.2022 - 31.10.2022

Gruzja

Galeria zdjęć

Ekspozycje

Tbilisi to stolica i największe miasto Gruzji położone nad rzeką Kurą, zamieszkane przez 1,15 mln osób. Nazwa stolicy bierze się ze starego gruzińskiego słowa Tpili oznaczającego „ciepły”, a całą nazwę można przetłumaczyć jako „ciepłe miejsce”.

Sami Gruzini swój kraj nazywają Sakartwelo, a siebie samych Kartlami. Nazwa pochodzi od regionu w centralnej części kraju – Kartlia. Na świecie znana jako Georgia – nazwa pochodzi najprawdopodobniej od św. Jerzego, patrona kraju. W Tbilisi znajduje się główne centrum polityczne kraju, jest to także najważniejszy ośrodek kulturalny, naukowy i przemysłowy Gruzji.

Historia stosunków polsko-gruzińskich sięga XVII w. Do Gruzji trafiali zesłańcy polityczni po przegranym powstaniu kościuszkowskim oraz jeńcy wojenni po inwazji Napoleona na Rosję w 1812 r. Później na ziemie gruzińskie trafiali powstańcy listopadowi 1831 r. i styczniowi 1863 r. oraz żołnierze polscy w służbie Imperium Rosyjskiego. Przebywający w Gruzji Polacy skupiali się nie tylko na handlu i drobnym biznesie, ale wielu z nich poświęciło się działalności naukowej lub artystycznej. Polacy, którzy zapisali się zarówno w historii Gruzji, jak i Polski, to m. in. Józef Chodźko (topograf i geodeta w służbie rosyjskiej, badacz Kaukazu), Leon Chwistek (filozof i matematyk), Aleksander Szymkiewicz (architekt działający w Gruzji), Edmund Osterloffpionier (współtwórca polskiej fotografii artystycznej), Ilja Zańkowski (malarz-pejzażysta).

Po rewolucji bolszewickiej znaczna część Polaków powróciła do ojczyzny – II Rzeczypospolitej. Ci, którzy postanowili pozostać w Gruzji, stali się ofiarą sowieckich represji okresu 1937–38. Na mocy rozkazów: 00447, dotyczącego tzw. operacji kułackiej i 00485, dotyczącego Operacji Polskiej, Sowieci wydali dziesiątki wyroków śmierci wobec Polaków, mieszkańców ówczesnej Gruzińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej. Wydawać się mogło, że zakończenie II wojny światowej zatrzyma falę represji wobec Polaków przebywających w Gruzji. Tak się jednak nie stało. Osoby, które przetrwały czystkę stalinowską z lat 30., zmuszano do opuszczenia Gruzji.

Obecnie w Gruzji mieszka ok. 5 tysięcy osób o polskich korzeniach. Mniejszość polska na ulicach Tbilisi wciąż pozostaje widoczna, a polskie stowarzyszenia prężnie działają, propagując historię, kulturę i język polski. Do najważniejszych organizacji polonijnych w Gruzji należą:: Polska Szkoła im. Św. Królowej Jadwigi; Związek Kulturalno-Oświatowy Polaków w Gruzji „Polonia”; Związek Polonii Medycznej w Gruzji im. Św. Grzegorza Peradze; Związek Polaków Południowej Gruzji oraz Guryjscy Polacy.

Instytut Pamięci Narodowej współpracuje z instytucjami gruzińskimi na polu naukowo-archiwalnym oraz w zakresie poszukiwań miejsc tajnych pochówków ofiar represji sowieckich, do których doszło w XX w. na terenie Gruzji. Efektem tej współpracy jest wydana w 2019 r. książka w języku gruzińskim „Wielki Terror w sowieckiej Gruzji 1937–1938. Represje wobec Polaków” oraz publikacja „Pod skrzydłami Rzeczypospolitej. Emigracja gruzińska w Polsce 1921–1939”.

Podziel się