Wilhelmshaven to miasto nad Morzem Północnym w północno-zachodnich Niemczech (Dolna Saksonia). Powstało w II połowie XIX w. (oficjalna nazwa od 1869 r., prawa miejskie od 1873 r.) jako port dla marynarki wojennej Królestwa Prus. W okresie I i II wojny światowej pełniło istotną funkcję militarną. Jako baza Kriegsmarine było celem natężonych bombardowań lotnictwa aliantów, zwłaszcza w latach 1943-1945.

Walki w rejonie Wilhelmshaven toczyły się wiosną 1945 r. w ramach ostatniej ofensywy sił sprzymierzonych na froncie zachodnim. Od 24 kwietnia wojska alianckie z udziałem polskich oddziałów toczyły zaciekłe boje zajmując kolejne ufortyfikowane punkty, przeprawy i kanały. 4 maja 1945 r. Polacy znaleźli się niedaleko umocnionych, zewnętrznych linii obrony, przerobionej na twierdzę, części miasta. Podjęli wówczas próbę zdobycia „z marszu” pierwszego pierścienia, bez wsparcia artylerii. Niemcom udało się odeprzeć atak.

Równocześnie przekonanie niemieckiego dowództwa o całkowitej klęsce stało się faktem, w związku z czym 5 maja 1945 r. podjęta została decyzja o poddaniu się działających na tym obszarze wojsk III Rzeszy i zakończeniu działań wojennych na terenie północnych Niemiec. Do Wilhelmshaven wjechali polscy żołnierze 2 Pułku Pancernego i 8 Batalionu Strzelców. Na polecenie gen. Stanisława Maczka kapitulację sił niemieckich przyjął jeszcze tego samego dnia płk. Antoni Grudziński.

Jako datę zdobycia Wilhelmshaven podaje się również 6 maja 1945 r, kiedy to żołnierze 1. Dywizji Pancernej przejęli i obsadzili wszystkie punkty w tym rejonie, rozpoczynając okupację miasta i portu (i wywieszając polskie flagi).

Według szacunków dowództwa w walkach zginęło 37 polskich oficerów oraz 567 podoficerów i szeregowców.

Na cmentarzu miejskim (dzielnica Aldenburg) znajdują się trzy krzyże z kamienia w miejscu masowego grobu blisko 300 więźniów, głównie z pobliskiego niemieckiego podobozu „Banter Lager” (administracyjnie należącego do obozu koncentracyjnego Neuengamme). Polaków upamiętnia symboliczny kamień nagrobny z nazwiskami polskich ofiar obozów. Zdobycie bazy marynarki wojennej w Wilhelmshaven przez podkomendnych gen. Maczka upamiętnia jedna z tablic przy Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie.